نوروز ۹۷ برای مخاطبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصادف بود با تبلیغات همه جانبه اپلیکیشنی با نام روبیکا. اپلیکیشنی که در پلی استور گوگل یا اپ استور اپل هیچ اثری از آن پیدا نخواهید کرد. جالب تر آنکه این اپلیکیشن در کافه بازار هم موجود نیست و سایت روبیکا برای دریافت این اپلیکیشن شما را به کانال تلگرام ارجاع می‌دهد! در این مطلب از وبلاگ ادسنسور قصد داریم نگاه دقیق تری به اپلیکیشن روبیکا بیاندازیم. روبیکا علاوه بر تبلیغات در صدا و سیما، از
تبلیغات در تلگرام و شبکه‌های اجتماعی هم به شکل وسیعی استفاده کرده است.
لوگو و شعار تبلیغاتی روبیکا
اپلیکیشن روبیکا مدعی این است که کارایی چندین سرویس و اپلیکیشن را با هم دارد و کاربران با نصب این اپلیکیشن دیگر از نصب تعداد زیادی اپلیکیشن دیگر بی‌نیاز خواهند شد. با استناد به همین موضوع در تبلیغات تلویزیونی روبیکا، شعار تبلیغاتی روبیکا «یه جا به جا همه جا» عنوان شده است.
عکسی از یک توئیت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در آن کاربری با نام ایلیا هاشمی با عنوان مدیرعامل و بنیانگذار شرکت «۳جا» با لحن تندی مدعی می‌شود که شعار تبلیغاتی اپلیکیشن روبیکا از روی شعار تبلیغاتی شرکت او کپی برداری شده است. در ادامه متن و تصویر این توئیت را مشاهده خواهید کرد.
«روبیکا! یک جاعل بزرگ با سرمایه میلیاردی. اومدن شعار شرکت منو «یه جا به جا همه جا» رو برداشتن ، دارن تو تلویزیون تبلیغ می‌کنند! واقعا حرفی برای گفتن ندارم... حداقل لوگوتون مال خودتون باشه! لوگو هم رفتند از شرکت the right bytes برداشتند! گوگل کنید عکساشو می‌بینید. من موندم چی بگم. زنگم می‌زنم می‌گم مودبانه کارتون جرمه نقص صریح کپی رایته. میگن اینجا ایرانه کپی رایت معنا نداره! هر کی هر چی دوست داشت میزاره. واقعاً متاسفم.
همانطور که در این عکس و اطلاعات درون آن مشاهده می‌کنید علاوه بر شعار روبیکا، لوگو این اپلیکیشن هم واکنش‌های زیادی را برانگیخته است. اگر به
هشتگ #روبیکا در توییتر سری بزنید خواهید دید که تعداد زیادی از کاربران معتقد هستند که لوگو روبیکا از روی لوگو کمپانی با نام the right bytes کپی برداری شده است.
اما به عنوان انعکاس دهنده این نظرات در وبلاگ ادسنسور بر خودم لازم دیدم تا صحت این ادعاها را بررسی کنم. برای همین منظور به دنبال حساب کاربری و توئیت مربوط به این عکس بالا در توئیتر جستجو کردم اما موفق به پیدا کردن چنین حساب کاربری و چنین متنی در توئیتر نشدم. البته احتمال این موضوع وجود دارد که حساب کاربری تغییر نام داده باشد و با چنین عکسی به صورت جعلی ایجاد و منتشر شده باشد.
اما در مورد لوگو اپلیکیشن روبیکا اگر در گوگل واژه the right bytes را جستجو کنید خواهید دید که وبسایت
http://www.therightbyte.com از لوگویی شبیه به لوگو روبیکا استفاده نمی‌کند و شرکت دیگری هم با چنین نامی پیدا نخواهید کرد. اما اگر همین واژه را در جستجوی تصاویر گوگل وارد کنید نتیجه متفاوت خواهد بود!
لوگویی کاملاً شبیه به لوگو روبیکا را در سایت dribbble خواهید دید که در زیر آن عبارت the right bytes نقش بسته است! برای فهم بهتر موضوع ابتدا باید سایت دریبل را معرفی کنیم.
Dribbble وبسایتی است که گرافیست‌ها نمونه کارهای خود را برای نمایش توانایی‌های خود در آن به اشتراک می‌گذارند. در حقیقت Dribbble شبکه اجتماعی گرافیست‌ها است. همانطور که برنامه نویس‌ها از وبسایت Git Hub به عنوان شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند. گرافیست‌ها هم در دریبل امکانات یک شبکه اجتماعی را برای نمونه کارهای خود دارند.
با چنین تعریفی از وبسایت Dribbble متوجه شده‌اید که صاحبان اپلیکیشن روبیکا لوگو محصول نوظهور خود را از هیچ شرکتی کپی برداری نکرده‌اند بلکه با مراجعه به وبسایت دریبل از یک نمونه کار رایگان که به عنوان محتوی نمونه واژه the right bytes را در پایین خود داشته است؛ استفاده کرده‌اند.
در اینجا یک سوال مطرح خواهد است. آیا استفاده از یک طرح آماده که در وبسایت Dribbble منتشر شده برای اپلیکیشنی مثل روبیکا قابل قبول است؟
اپلیکشن روبیکا به شکل فراگیری در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تبلیغ شده است. این حجم تبلیغات به حدی زیاد است که همهٔ مخاطبان این رسانه را حیرت زده کرده است. به عنوان مثال دو بازیگر اصلی سریال نوروزی پایتخت ۵ در تیزرهای تبلیغاتی اپلیکیشن روبیکا ایفای نقش می‌کنند. این اتفاق در کل تاریخ تبلیغات تلویزیونی و صنعت آی‌تی ایران اگر بی‌سابقه نباشد؛ مطمئنا نادر است.
این موضوع که یک سرویس آنلاین برای تبلیغات خود هزینه کند هیچ اشکالی ندارد. اما در نظر بگیرید که یک سرویس در اولین روزهای خود عجیب ترین و گران ترین نوع تبلیغات را انتخاب کرده؛ در حالی که از نظر مارکتینگ و فنی هنوز به پختگی لازم نرسیده است.
وجود سورس کد کامل کلاینت تلگرام در روبیکا
بعد از آنکه اپلیکیشن روبیکا توانست با تبلیغات گسترده در صدا و سیما توجه همه را به خود جلب کند. اشخاص زیادی در شبکه‌های اجتماعی به ویژه توئیتر در حمایت یا نقد روبیکا اظهار نظر کردند. در بین این اظهار نظرها بررسی سورس کد اپلیکیشن روبیکا بسیار جلب توجه کرده بود. در کمال تعجب سورس کد کلاینت تلگرام که به صورت آزاد و اپن سورس منتشر شده است به طور کامل در اپلیکیشن روبیکا مورد استفاده قرار گرفته است.
این موضوع باعث شده بود گمانه زنی‌هایی پیرامون دسترسی روبیکا به اطلاعات تلگرام افراد مطرح شود. این گمانه زنی‌ها تا جایی پیش رفت که مثل هر موضوع ترند دیگری؛ محمد جواد آذری جهرمی وزیر جوان فناوری اطلاعات در مورد آن اظهار نظر کند و به در توئیتر قول پیگیری این موضوع را بدهد.
پیگیری‌های انجام شده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات باعث شد مرکز ماهر به عنوان مرجع ذی‌صلاح موضوع را بررسی و در نهایت این اطمینان را به کاربران بدهد که حریم خصوصی کاربران روبیکا نقض نمی‌شود.
پس از اظهار نظر مرکز ماهر مبنی بر آنکه اپلیکیشن روبیکا به اطلاعات حساب تلگرام افراد دسترسی ندارد. چند کاربر توئیتر با ادعای اینکه از اعضای تیم فنی روبیکا هستند؛ نبود زمان کافی را دلیل حذف نکردن قسمت‌های بلا استفاده سورس کد تلگرام از روبیکا دانستند.
درست است که روبیکا از اتهام نقض حریم خصوصی کاربران توسط مرکز ماهر تبرئه شد اما در عوض جرم سهل‌انگاری و بی‌دقتی این اپلیکیشن به اثبات رسید.
روبیکا در مارکت های رسمی عرضه نشده و حتی نماد اعتماد الکترونیک هم ندارد
در حالی که روبیکا امکانات انجام تراکنش‌های مالی را هم ارائه می‌کند هنوز هیج مجوزی از مراکز مربوطه برای ارائه این نوع از خدمات دریافت نکرده است!
اگر نام روبیکا را در اپ استور اپل یا پلی استور گوگل جستجو کنید خواهید دید که این اپلییکیشن در هیچیک از این دو مارکت وجود ندارد. حتی روبیکا برای دانلود در کافه بازار هم موجود نیست.
وقتی به سایت روبیکا مراجعه می‌کنید؛ لینک دانلود مارکت سیب‌اپ برای دستگاه‌هایی که از سیستم عامل ios استفاده می‌کنند و لینک دانلود مستقیم برای دستگاه‌های اندرویدی قرار داده شده است. نکته جالب تر اینکه در کنار این دو کانال تلگرام هم به عنوان مرجعی برای دانلود اپ به کاربران وبسایت روبیکا معرفی می‌شود.
امکان لاگین در روبیکا با هر شماره‌ای!
یکی دیگر از چیزهایی که باعث جلب توجه همه به اپلیکیشن روبیکا شده است؛ انتشار ویدئویی است که نشان می‌دهد در روبیکا وقتی هر شماره‌ای را به عنوان شماره موبایل خود وارد می‌کنید به جای آنکه کد تایید از جانب سرور تعیین و برای کاربر پیامک شود؛ توسط خود اپلیکیشن تعیین می‌شود!!!
وجود چنین ضعفی باعث می‌شود از طریق یک اپ ساده و با مانیتور کردن اطلاعات تبادل شده، کد تایید را کشف و بدون نیاز به دریافت پیامک وارد برنامه شوید. ویدئویی که این ضعف امنیتی در اپلیکیشن روبیکا را نمایش می‌دهد را در پایین می‌توانید ببینید.
روبیکا شتر گاو پلنگی که از روز اول در انتهای جاده ایستاده است
در مهندسی نرم‌افزار مرسوم است تا از هر محصول نرم‌افزاری در ابتدا یک نسخه اولیه ارائه شود. در اصطلاح به این نسخه MVP گفته می‌شود. MVP مخفف Minimal Visual Product به معنی محصول مینیمال قابل رویت است. این نسخه ساده ترین نمونه از ایده‌ای قابل گسترش است که سعی دارد حداقل امکانات را به شکل قابل استفاده‌ای ارائه دهد. با ارائه این نسخه اولیه هم تیم فنی و هم تیم مارکتینگ نرم‌افزار فرصت رشد و توسعه خواهند داشت.
هر پروژه نرم‌افزاری با ارائه MVP پا به عرصه وجود می‌گذارد و اعضای تیم سعی می‌کنند تا به مرور زمان ابعاد مختلف پروژه را گسترش دهند.
پروژه کاربر جذب می‌کند. وجود کاربر باعث درآمد می‌شود. درآمدها در راستای تبلیغات هزینه می‌شوند. تبلیغات باعث جذب مخاطب بیشتر می‌شود و این چرخه با هر بار تکرار موجبات رشد محصول را ایجاد می‌کند.
تیم فنی با هر بار تکرار این حلقه فرصت پیدا می‌کند تا امکانات جدیدی را به نرم‌افزار اضافه و ایرادات احتمالی را برطرف کند. تیم مارکتینگ هم با توجه به گام‌های استواری که برای جذب مخاطب برداشته است نقشه راهی برای جذب سرمایه و درآمدهای جدید تبیین می‌کند.
همه پروژه‌های نرم‌افزاری موفق این مسیر را به درستی طی کرده‌اند. موفقیت راه میانبر ندارد!
و اما برگردیم به موضوع اصلی این مطلب، یعنی اپلیکیشن روبیکا...
اپلیکیشن روبیکا گویی که مسیر موفقیت را از آخر جاده پیموده است! گویی عده‌ای (که هنوز مشخص نیست دقیقا چه کسانی هستند) سرمایه و قدرتی داشته‌اند که تصمیم گرفته‌اند این سرمایه و قدرت را در خدمت یک اپلیکیشن موبایل قرار دهند. یک تیم نه چندان حرفه‌ای (به خاطر ایراداتی که در این مطلب به آن اشاره شد) تشکیل داده‌اند و از آن خواسته شده هر امکانی که در هر سرویس آنلاینی از پخش آنلاین برنامه‌های تلویزیون گرفته تا پرداخت قبوض را در آن بگنجانند.
روبیکا قبل از آنکه پخته شود؛ سرو شده است!
مدیران روبیکا انگار که ضرب‌العجلی برای تصاحب کل فضای آنلاین کشور تحت فشارشان قرار داده باشند با عجله سرویسی ارائه کرده‌اند که ساده‌ترین مسائل امنیتی و فنی را رعایت نکرده است و فقط به پشتوانه هزینه هنگفت تبلیغات خود می‌نازد.
تجربه ثابت کرده است که پروژه‌هایی موفق بوده‌اند که توانسته‌اند با اتکا به تجربه، تلاش و دانش خود ارزش افزوده‌ای ایجاد کنند و کسانی که صرفا به پول یا قدرت خود متکی هستند سهمی از اعتماد کاربران نخواهند داشت
